15 χρόνια μετά, το “All chiefs, no Indians” δεν ισχύει πλέον…

Του Βασίλη Βεσκούκη, Καθηγητή Τεχνολογίας Λογισμικού και Γεωπληροφορικής ΕΜΠ

Ανασύραμε πρόσφατα ένα άρθρο που γράφηκε προ 15 ετών και δημοσιεύτηκε στο τότε περιοδικό “ne.o – new economy observer”, στη μηνιαία στήλη που διατηρούσε ο υποφαινόμενος εκεί, καθ’ όλη τη σύντομη ζωή του εντύπου. Το συγκεκριμένο περιοδικό έζησε για κάποια χρόνια και μετά το τέλος της έντυπης έκδοσής του σε ηλεκτρονική μορφή, μέχρι που τα οικονομικά δεν επέτρεπαν ούτε τη δικτυακή έκδοση.

Το άρθρο εκείνο ήταν ένα από αρκετά κείμενα με κριτική τοποθέτηση, ενίοτε καυστική και με γλώσσα που ταιριάζει στην τότε ηλικία του συγγραφέα. Θέμα του οι κατά καιρούς εξαγγελλόμενες ψηφιακές στρατηγικές, οι οποίες παρέμεναν μόνο στρατηγικές με κανένα -στην πράξη- μετρήσιμο αποτέλεσμα, εκτός, ασφαλώς, του χρήματος που έρεε στην αγορά για να αγοραστούν servers και συστήματα κάθε είδους.

Οσο και να μας (σας) φαίνεται αδιανόητο για οποιαδήποτε αναφορά στο ψηφιακό γίγνεσθαι, το συγκεκριμένο άρθρο δυστυχώς, δεν ξεπεράστηκε από τα πράγματα. Βάζουμε μια άνω τελεία στην εισαγωγή και παραθέτουμε, κυριολεκτικά με “paste”, το αρχικό κείμενο. Θα συνεχίσουμε την επικαιροποίηση αμέσως μετά το αρχικό κείμενο (που, παρεμπιπτόντως, σώζεται στο http://logos-voyage.blogspot.com/2006/09/all-chiefs-no-indians.html).

All chiefs, no indians…

Μια από τις πιο αγαπημένες συζητήσεις πολλών ατομικών και συλλογικών οντοτήτων είναι αυτή περί “στρατηγικής”. Είναι κάτι σαν αυτό που παλαιότερα έλεγαν για το άκουσμα της επίκλησης ‘πρόεδρε’ στην Ομόνοια: “αν ζητήσεις άποψη στην πληροφορική, θα λάβεις άποψη περί στρατηγικής”. Πού πρέπει να τοποθετηθείς, για ποιο λόγο, πού θα πάνε και πού όχι τα πράγματα, ποιές τεχνολογίες και ποιοι θα “παίξουν” στο επόμενο διάστημα, ποιο είναι το (στρατηγικό, πάντα) παρασκήνιο, τι θα κάνουν οι κινέζοι, οι γιαπωνέζοι, οι κορεάτες, και άλλα πολλά.

Ιδιαίτερα αγαπημένο θέμα η “εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη της πληροφορικής”, ή όπως αλλιώς θέλετε να την αποκαλείτε: “ψηφιακή στρατηγική” (νέος όρος), “στρατηγική για την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας” ή και της “γνώσης” (διαλέξτε) για την προηγούμενη τάξη πραγμάτων, καθώς και πολλές άλλες εθνικές (πάντα) στρατηγικές (επίσης πάντα) οι οποίες βρίσκουν το δρόμο τους προς την επιφάνεια των σελίδων web, των διακηρύξεων, των διαβουλεύσεων, των εντύπων, και γενικώς προς τον έξω (αυτού που τις εκφέρει) κόσμο. Κάπου εκεί κοντά (στη στρατηγική) οι απαραίτητες αναφορές στους “πολίτες” οι οποίοι “έχουν συνταγματικό δικαίωμα στην κοινωνία της πληροφορίας” και στων οποίων το όνομα (και για την ευημερία των οποίων) συμβαίνουν, εξάλλου, όλα.

Δεν θα ασχοληθούμε με το κενό και την υποκρισία όλων αυτών των “εθνικών στρατηγικών” γιατί οποιαδήποτε αναφορά στο θέμα εύκολα βάλλεται εκατέρωθεν ως “αντίπαλη”. Δεν μπορούμε, όμως, να αποφύγουμε να αναφερθούμε στην τακτική των φορέων που συμμετέχουν στις πάσης φύσεως “διαβουλεύσεις” για το θέμα. Οι διαβουλεύσεις αυτές συνήθως γίνονται με βάση ένα αρχικό κείμενο, πολιτικής, προθέσεων, κατευθυντήριων γραμμών, ή απλά στην καθομιλουμένη, αοριστολογίας. Σε αυτές προσέρχονται, συμμετέχουν, παρεμβαίνουν, κλπ, όσοι θεωρούν ότι έχουν κάτι να πουν για το θέμα: Ο “θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας”, οι σύμμαχοί του, οι λοιποί σύλλογοι συναφών επαγγελμάτων, επιστημόνων, εμπειροτεχνών, οι πιστοποιητές, οι εκπρόσωποι των εμπόρων, και πολλοί άλλοι διεκδικούντες θέση στο “δια ταύτα” της στρατηγικής και στις ερμηνείες της και ο νοών νοείτω.

Για τον πλουραλισμό των συμμετοχών ή, καλύτερα, των “ειδικών φορέων”, δεν έχουμε να πούμε τίποτε περισσότερο από το ότι η ύπαρξη και η λειτουργία τους είναι απλή εφαρμογή του παλαιού και καλού “διαίρει και βασίλευε” σε όλο του το μεγαλείο. Κανένας εκ των φορέων αυτών δεν αναγνωρίζει ως ισότιμους του τους άλλους, αλλά τους προσδίδει μια ειδοποιό διαφορά που τους καθιστά θεσμικά, επιστημονικά ή επαγγελματικά “κατώτερους”. Ολοι, πάντως, διακηρύσσουν πως “μάχονται” για την κατοχύρωση του ρόλου και του επαγγέλματος της πληροφορικής, ενίοτε με στόχους που έχουν κοινό τίτλο (“επιμελητήριο”) αλλά πολύ διαφορετικό περιεχόμενο. Το θέμα έχει κλείσει δεκαπενταετία, αλλά μάλλον όλοι κρίνονται από τις προθέσεις οπότε είναι όλοι “καλοί”. Οι εργαζόμενοι στις ψηφιακές μνήμες είτε δεν έχουν οι ίδιοι μνήμη, είτε έχουν παραιτηθεί και ασχολούνται με άλλα πράγματα. Οπως έχουμε γράψει παλιότερα, όλοι οι “φορείς” ομοφωνούν σε μια αρχή: “αν είναι να μη γίνει με τους δικούς μας όρους, να μη γίνει καθόλου”.

Εχουμε, τέλος, να παρατηρήσουμε τις “στρατηγικής φύσεως” παρεμβάσεις: όλοι οι εμπλεκόμενοι συζητούν σχεδόν αποκλειστικά επί της στρατηγικής. Κανείς δεν λέει κάτι συγκεκριμένο. Κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να κάνει μια σαφή πρόταση, η οποία δεν αποκλείεται και να τον εκθέσει. Γενικολογίες και ψηφιακά ευχολόγια στο πλαίσιο των ανοχών και των ερμηνειών εκάστου, με σκοπό, ή έστω με μοναδικό αποτέλεσμα, να δηλώνει την παρουσία του στο χώρο και “βλέπουμε”. Μάλιστα, αυτά στο όνομα των εργαζομένων στην πληροφορική, δηλαδή αυτών που εδώ και χρόνια έχουν ξεχάσει ωράρια, ασφάλιση, μονιμότητα και άλλα “κεκτημένα” όσων συγχέουν (;) την κατοχύρωση ενός επαγγέλματος με κατοχύρωση των επαγγελματιών. Και τελικά, στρατηγική δεν εφαρμόζεται αλλά απλά μοιράζονται τα κονδύλια και όπου ενίοτε υπάρχουν αποσπασματικά αποτελέσματα, αυτά απέχουν πάρα πολύ από το να είναι στρατηγική, με συνέπεια να ανακαλύπτουμε αν χάσαμε το τρένο, ή το αεροπλάνο της πληροφορικής. Ομως, οι ψηφιακές εξελίξεις στο domain “.earth” τρέχουν και προσπερνούν αυτή την ιδιότυπη φυλή ιθαγενών που κοιτάζοντάς την κανείς από μακριά δεν βλέπει ινδιάνους, αλλά μόνο αρχηγούς που συσκέπτονται για τη στρατηγική ενός πολέμου τον οποίον κανείς να διατίθεται να πολεμήσει._

Επανερχόμαστε, λοιπόν, για να κηρύξουμε τη μερική λήξη των σκέψεων αυτών. Τα τελευταία 2 έτη βρέθηκαν, επιτέλους, οι ινδιάνοι και, κυρίως, δημιουργήθηκαν, βίαια έστω, οι συνθήκες να επιβληθούν οι υπηρετούντες Αρχηγοί. Και πράγματι, έργα που ήταν δεξιά και αριστερά πεταμένα ως “παραδοτέα”, μαζεύτηκαν και πράγματι δεν είμαστε οι μόνοι που μιλάμε για “κοσμογονία” στον χώρο του ψηφιακού γίγνεσθαι στη χώρα μας.

Οχι, δεν καλύφθηκε το έδαφος που χάθηκε. Δεν βελτιώθηκε η απόδοση των επενδύσεων σε χρήμα από τα κάθε λογής ευρωπαϊκά κονδύλια. Ομως, μαζεύτηκαν πολλά, ίσως όλα όσα μπορούσαν να μαζευτούν. Για να λέμε, λοιπόν, και θετικά σχόλια, οφείλουμε πολλά συγχαρητήρια στον κ. Κυριάκο Πιερρακάκη και την ομάδα που δουλεύει στο Υπουργείο του όλο αυτό το διάστημα.

Επιτέλους, 15 χρόνια μετά, το “All chiefs, no Indians” δεν ισχύει πλέον…